Μιλώντας με τρεις «παραδοσιακούς» νέους

Πραντσίδης Δήμος            Πολυσάκης Αποστόλης          Πολιτάκης Βασίλης

 

ΠΡΑΝΤΣΙΔΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ: Γεννήθηκε το 1979 στον Βόλο Μαγνησίας και μεγάλωσε στο Αιγίνιο Πιερίας, όπου και κατοικεί μόνιμα. Είναι πτυχιούχος Καθηγητής Φυσικής Αγωγής με ειδικότητα στους παραδοσιακούς χορούς και τα χειμερινά σπορ. Έχει πραγματοποιήσει τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην Αθλητική Απόδοση και Υγεία, ενώ είναι Διδάκτωρ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Από το 2000 μέχρι και σήμερα εργάζεται ως δάσκαλος παραδοσιακών χορών με εξειδίκευση στους χορούς της Ανατολικής Ρωμυλίας.Έχει συνεργαστεί και συνεχίζει να συνεργάζεται ως χοροδιδάσκαλος αλλά και ως χορευτής με τους συλλόγους: ‘Ανατολική Ρωμυλία’ Αιγινίου, Λύκειο Ελληνίδων Κατερίνης,  ‘Ανατολική Ρωμυλία’ Σκεπαστού Θεσσαλονίκης και ‘Αριστοτέλη’ Κουφαλίων.Σημαντικό σταθμό, ωστόσο, στην καριέρα του αποτέλεσε η Θρακική Εστία Θεσσαλονίκης, το ιστορικό αυτό σωματείο,  όπου κλήθηκε να αναλάβει ως χοροδιδάσκαλος το Σεπτέμβριο του 2012.

Στα πλαίσια των ερευνητικών του αναζητήσεων έχει πραγματοποιήσει καταγραφές, έρευνες, ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια και δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά που αφορούν τον πολιτισμό, την παράδοση και την λαογραφία.Ταυτόχρονα έχει διδάξει σε σεμινάρια στο εξωτερικό (Αγγλία, Βέλγιο, Ισπανία) αλλά και στην Ελλάδα, σε ξένους και Έλληνες χορευτές.Μαζί με την οικογένεια του διοργανώνει το ετήσιο Σεμινάριο Παραδοσιακών Χορών, που πραγματοποιείται εδώ και 23 χρόνια, μεγαλώνοντας ουσιαστικά μέσα σε αυτό και αποκτώντας εμπειρία με άμεσο και βιωματικό τρόπο!  Έχει πραγματοποιήσει εμφανίσεις σε πολλές τηλεοπτικές εκπομπές με θέμα την μουσικοχορευτική παράδοση της Θράκης, καθώς και πολλές μουσικοχορευτικές παραστάσεις με σημαντικότερες εξ αυτών:

• Βασιλικό θέατρο Θεσσαλονίκης
• Μονή Λαζαριστών Θεσσαλονίκης
• Θέατρο Δώρα Στράτου
• Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
• Ωδείο Ηρώδου Αττικού (Αφιέρωμα στον Χρόνη Αηδονίδη)

Από μικρός ακολουθούσε τους γονείς του Ιωάννη και Βάσω Πραντσίδη στα δρώμενα, τους χορούς και τις καταγραφές που πραγματοποιούσαν σε όλη την Ελλάδα. Μεγάλωσε σε ένα κλίμα γεμάτο ήχους και εικόνες, που τον οδήγησαν στα βήματα του πατέρα του, συνεχίζοντας έτσι την δουλειά του στην παράδοση της Βόρειας Θράκης.

Από νωρίς ασχολήθηκε με την μουσική παίζοντας κρουστά με τον παραδοσιακό πρακτικό τρόπο εκμάθησης, ενώ το Θρακιώτικο τραγούδι αποτελεί ένα από τα ενδιαφέροντα του.

ΠΟΛΥΣΑΚΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ισαάκιο Διδυμότειχου. Ένα προσφυγικό χωριό από κατοίκους των χωριών της Μακράς Γέφυρας. Είναι παντρεμένος και έχει δύο παιδιά. Πρώτη φορά ασχολήθηκε με τον παραδοσιακό χορό σε ηλικία 6 ετών στον τοπικό σύλλογο του χωριού του. Ενώ στα 15 του ανέλαβε το πρώτο του χορευτικό τμήμα ως ¨δάσκαλος¨.

Από το 2001 δραστηριοποιείτε στο Ε.Λ.Σ. ¨Τα Δίδυμα Τείχη¨ ως πρόεδρος και δάσκαλος, ενώ τα 4 τελευταία χρόνια έχει αναλάβει και το τμήμα παραστάσεων του Π.Σ. ¨Αγία Σοφία¨ Φερών.

Όλα αυτά τα χρόνια έχει συμμετάσχει σε αρκετά σεμινάρια με θέμα τον παραδοσιακό χορό ως εισηγητής. Επίσης συμμετείχε με χορευτικές ομάδες των Δίδυμων Τειχών σε πολλές τηλεοπτικές εκπομπές με θέμα την παράδοση όπως το ¨Ελλήνων Δρώμενα¨, ¨Ο τόπος και το τραγούδι του¨, ¨kenophania¨ για το BBC κ.α.

ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: Γεννήθηκε στο Χαϊδευτό Καβάλας προσφυγικό χωριό (Υψαλλα Ανατ. Θράκης) από πατέρα Θρακιώτη και μητέρα που ανήκει στο γένος των Αρβανιτών της ανατολικής Θράκης. Είναι παντρεμένος και έχει ένα παιδί.

Από πολύ μικρή ηλικία εντάσσεται σε συλλόγους της περιοχής ως χορευτής. Ασχολείται έντονα με τα πολιτιστικά δρώμενα μέχρι τη στιγμή των σπουδών του. Η ενασχολησή του μετακομίζει για λίγα χρόνια στη πόλη της Φλώρινας.

Με την επιστροφή ξεκινάει την ερασιτεχνική του ενασχόληση με τη διδασκαλία παραδοσιακών χορών στον Α.Π.Π.Σ Κεραμωτής <<ο Νέστος>>, όπου παραμένει δάσκαλος μέχρι και σήμερα. Με άλλα μέλη του συλλόγου δημιουργούν το λαογραφικό μουσείο της Κεραμωτής.

Στη πορεία έρχεται σε επαφή με καταξιωμένους ανθρώπους του χώρου και ξεκινά πλέον τις συστηματικές μελέτες και καταγραφές στη πλούσια παράδοση της Θράκης και ιδιαίτερα του Έβρου, αρχικά από τους χορούς και σταδιακά επεκτείνεται στο τραγούδι, τα ήθη και τα έθιμα αλλά και στην παραδοσιακή ενδυμασία. Έχει στη κατοχή του αρκετές γνήσιες ανδρικές και γυναικείες φορεσιές της Θράκης και όχι μόνο.

Τα τελευταία χρόνια έχει συμμετάσχει σε αρκετά σεμινάρια με θέμα τον παραδοσιακό χορό ως εισηγητής. Από το 2015 διδάσκει στο Σύλλογο Εβριτών Ν. Ξάνθης.

 

Καταρχήν να σας ευχαριστήσουμε όλους για την αποδοχή στη πρόσκληση, τρεις νέοι άνθρωποι που ασχολούνται με τόσο πάθος με τη παράδοση αυτού του τόπου και ειδικότερα της Θράκης Τρεις νέοι που πέρα από χορό διδάσκουν πολιτισμό με την έννοια που ο καθένας μας μπορεί να καταλάβει. Τρεις χοροδιδάσκαλοι που όπου και όποτε τους ζητηθεί, απλόχερα προσφέρουν και μεταλαμπαδεύουν τις γνώσεις τους σε αυτούς που διψάνε για τη Θράκη μας σε αυτούς που αναζητούν τις ρίζες τους.

Κύριοι οι συντακτική ομάδα του perithrakis σας καλωσορίζει.

 

Ερώτηση 1: Πως ένας νέος άνθρωπος σας και εσάς αποφάσισε να ασχοληθεί με τη παράδοση; Ποιο ήταν αυτό το κίνητρο, αυτή η ώθηση που σας οδήγησε στη μελέτη της παράδοσής μας;

Πραντσίδης Δήμος: Είχα την τύχη να γεννηθώ από γονείς που η παράδοση ήταν και είναι η δεύτερη φύση τους. Η μητέρα μου ως χορεύτρια και ο πατέρας μου ως χοροδιδάσκαλος και καθηγητής της αντίστοιχης ειδικότητας στα Τ.Ε.Φ.Α.Α. Θεσσαλονίκης, είχαν δημιουργήσει ένα πλαίσιο γεμάτο ήχους και εικόνες της  Ελληνικής παράδοσης, μέσα στο οποίο μεγάλωσα και ανατράφηκα. Από πολύ μικρός γνώρισα ανθρώπους και καταστάσεις, που μετέφεραν αξίες και πότισαν τις μνήμες μου και τις εμπειρίες μου. Μετά την ενηλικίωση μου και την είσοδο μου στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής της Θεσσαλονίκης, επόμενο ήταν να οδηγηθώ προς την κατεύθυνση του παραδοσιακού χορού και της λαογραφίας. Ο πατέρας μου ως πρότυπο δασκάλου και ερευνητή με έσπρωξε υποσυνείδητα προς αυτή την κατεύθυνση καθώς ήμουν  παρών σχεδόν σε όλες του τις έρευνες από παιδί.

Πολυσάκης Αποστόλης: Τα ερεθίσματα του οικογενειακού και κοινωνικού κύκλου ήταν ο μεγαλύτερος παράγοντας για την ενασχόληση μου με την παράδοση. Γεννημένος και μεγαλωμένος σε προσφυγικό χωριό από την περιοχή της Μακράς Γέφυρας, πρόλαβα και θυμάμαι ακόμα και την προγιαγιά μου, μπάμπου Ματένια, με την οποία είχα πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Θυμάμαι τα μασάλια με τα οποία μεγάλωσα, τα πανηγύρια και τις χαρές μέσα στο χωριό. Πρόλαβα ηλικιωμένους με παραδοσιακές φορεσιές μέσα στο χωριό. Και τότε περίπου στα 7 ή 8 μου χρόνια είχα την πρώτη επαφή με αυτό που ονομάζουμε πλέον χορευτική ομάδα. Στο χωριό μου λοιπόν περίπου τον Μάρτιο ήρθε ένας δάσκαλος για να μας κάνει χορό προκειμένου να χορέψουμε στο πανηγύρι του χωριού μου. Ο πρώτος δάσκαλος μου ήταν ο Γιώργος Γκαιλιάκας. Επίσης το δεύτερο χωριό μου, αυτό της μητέρας μου, την δεκαετία του 80 είχε ένα από τα μεγαλύτερα και καλύτερα χορευτικά της περιοχής μου. Ο πολιτιστικός σύλλογος Πετράδων για τα παιδικά μου χρόνια ήταν ένας μεγάλος και δραστήριος σύλλογος και πάντα ήθελα να συμμετέχω στις δράσεις του. Κυρίως αυτά τα ερεθίσματα θεωρώ ότι αποτέλεσαν τους σημαντικότερους παράγοντες που με ώθησαν στην ενασχόληση με την παράδοση. Όταν λοιπόν η αρχή γίνεται από τα παιδικά χρόνια, τότε όλο και περισσότερο μπαίνεις ποιο βαθιά, όλο και περισσότερο θες να μάθεις πράγματα. Θεωρώ ότι τα πρώτα χρόνια εντελώς ασυναίσθητα ρωτούσα και μάθαινα για την παράδοση του χωριού μου. Μέχρι τα 15 μου είχα πάρει συνέντευξη από όλους τους ηλικιωμένους του χωριού μου σχεδόν.

Πολιτάκης Βασίλης: Θα σας απαντήσω ειλικρινά ότι πολλές φορές μου έγινε αυτή η ερώτηση και ποτέ δε κατάφερα να την απαντήσω. Από μικρός ήθελα απλά να μάθω να χορεύω,στη πορεία κυρίως ως φοιτητής άρχισα να αναζητώ, άρχισα να σκαλίζω. Ίσως ευθύνεται που μεγάλωσα μέσα σε οικογένεια προσφύγων. ο παππούς μου πρώτης γενειάς πρόσφυγας από το Χαϊντιρ-κιουι της περιοχής Υψάλλων ίσως η αγάπη μου για την ιστορία από πολύ μικρή ηλικία. Ίσως οι ανησυχίες μου για τη παραδοσιακή μουσική και το τραγούδι. Ίσως όλα αυτά μαζί.

Ερώτηση 2: Οι άνθρωποι του στενού σας κύκλου, φίλοι συνομήλικοι πώς αντιμετωπίζουν αυτό σας το πάθος;

Πραντσίδης Δήμος: Καθώς η παράδοση μας έχει αποκτήσει την θέση που της αξίζει στην σημερινή εποχή, πόσο μάλλον ο παραδοσιακός χορός, είναι πλέον αποδεκτό φαινόμενο από όλες τις ηλικίες. Έτσι αντίστοιχα οι φίλοι μου και οι συνομήλικοι ανταποκρίνονται θετικά στο δικό μου πάθος για τον χορό, το τραγούδι και την μουσική. Άλλωστε μεγάλωσα στο Αιγίνιο Πιερίας όπου η παράδοση των παππούδων μας είναι ζωντανή και αναγνωρίσιμη από όλους τους κατοίκους, μικρούς και μεγάλους.

Πολυσάκης Αποστόλης: Στα παιδικά και εφηβικά χρόνια σίγουρα η αντιμετώπιση από φίλους και συνομήλικους δεν ήταν η καλύτερη. Πως μπορεί ένας 17 χρόνος να περνάει τόσες ώρες με γιαγιάδες και παππούδες? «Εντάξει το παιδί δεν πάει καλά…». Ωστόσο μεγαλώνοντας αποφασίζεις εσύ με ποιους θες να κάνεις παρέα. Επιλέγεις τους κολλητούς σου, οι οποίοι μιλάνε, την ίδια γλώσσα με σένα. Τα παιδικά και εφηβικά χρόνια λοιπόν σίγουρα είχαν ενδιαφέρον από άποψη ¨καταγραφών¨ και ενίσχυση γνώσεων αλλά από άποψη φίλων και παρέας δεν ήταν και ότι καλύτερο. Οι σημερινοί φίλοι, είναι άνθρωποι που ενδιαφέρονται και αυτοί για την παράδοση άλλος πολύ άλλος λιγότερο. Γίνονται συζητήσεις και ανταλλαγή απόψεων.

Πολιτάκης Βασίλης: Είχα τη τύχη οι περισσότεροι φίλοι μου να έχουν παρόμοιες ανησυχίες και ασχολίες και αυτό με βοήθησε πολύ στη δύσκολη ηλικία που η εφηβεία σε οδηγεί σε άλλα μονοπάτια πράγμα που το βιώνω και εγώ σε καθημερινή βάση με μαθητές μου.

 

Ερώτηση 3: Η τόσο έντονη ενασχόληση σας με τη παράδοση, σίγουρα απαιτεί πολύ χρόνο. Η οικογένεια σας πως αντιμετωπίζει αυτό το θέμα;

Πραντσίδης Δήμος: Εδώ τίθεται ένα πολύ μεγάλο ζήτημα. Δυστυχώς, η επαγγελματική ενασχόληση μου με τον χορό αλλά και οι περαιτέρω υποχρεώσεις, με κρατούν πολλές ώρες ή και ημέρες μακριά από την οικογένεια μου. Δεν σας κρύβω ότι αυτό δημιουργεί αναγκαστικά ορισμένα κενά που πρέπει να καλύψω ως σύζυγος και πατέρας. Ωστόσο το γεγονός ότι η σύζυγός μου ασχολείται και αυτή εντατικά με τον παραδοσιακό χορό, μας δίνει την δυνατότητα να κάνουμε πράγματα μαζί και δίπλα μας να έχουμε την δυο ετών κόρη μας που απολαμβάνει ιδιαίτερα τις χορευτικές περιστάσεις. Ουσιαστικά δημιουργείται ένα αντίστοιχο πλαίσιο στην δική μου οικογένεια σαν αυτό στο οποίο μεγάλωσα και εγώ. 

Πολυσάκης Αποστόλης: Ο χρόνος που απαιτείται πλέον ξεπερνάει ακόμα και τον ελεύθερο. Σίγουρα προσπαθείς να τα βολέψεις με τέτοιον τρόπο ώστε να μείνει και κάποιος χρόνος για την οικογένεια σου. Τις περισσότερες φορές όμως αυτός δεν υπάρχει. Υπάρχει λοιπόν ένα ¨έτερον ήμισυ¨, που καλύπτει το κενό. Αν λοιπόν η γυναίκα μου δεν αναλάμβανε να καλύψει αυτό το κενό, σίγουρα δεν θα υπήρχε τόσος χρόνος για ενασχόληση με την παράδοση. Όσο για τα παιδιά μου προσπαθώ να είμαι μαζί τους ολοκληρωτικά τα Χριστούγεννα, το Πάσχα και καμιά βδομάδα το καλοκαίρι για τις διακοπές μας.

Πολιτάκης Βασίλης: Η αλήθεια είναι ότι απουσιάζω πολλές ώρες από το σπίτι. Αλλά ευτυχώς η γυναίκα μου αγαπάει εξίσου τη παράδοσή μας, και με στηρίζει με το τρόπο της σε αυτή μου την επιλογή.  Το μόνο που δε ξέρω είναι αν στη πορεία η ενός χρόνου κόρη μου δείξει την ίδια ανοχή.

 

Ερώτηση 4: οι νέοι αυτού του τόπου ανταποκρίνονται στο κάλεσμα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς;

Πραντσίδης Δήμος:  Οι νέοι πλέον ανταποκρίνονται ιδιαίτερα. Σε σχέση με άλλες εποχές, οι πολιτιστικοί σύλλογοι είναι γεμάτοι με νεαρά άτομα και παιδιά κάθε ηλικίας. Τα πανηγύρια βλέπουμε να αποκτούν ολοένα και περισσότερο νεανικό κοινό που διασκεδάζει πραγματικά. Οι νέοι ενδιαφέρονται τόσο για τον χορό όσο και για την μουσική και το τραγούδι. Απόδειξη αποτελεί το γεγονός ότι πολλά νέα παιδιά ασχολούνται με τα παραδοσιακά μουσικά όργανα και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που έχουν αναβιώσει και ορισμένα από αυτά που έτειναν να ξεχαστούν. Βέβαια σε αυτό έχουν βοηθήσει κατά πολύ οι χοροδιδάσκαλοι που συγκεντρώνουν και οργανώνουν τους νέους αυτούς εντός των συλλόγων, δίνοντας τους τα απαραίτητα κίνητρα.

Πολυσάκης Αποστόλης: Τα τελευταία χρόνια παρατηρώ μια μεγάλη στροφή της νεολαίας προς την παράδοση. Όλο και περισσότεροι νέοι θέλουν να ασχοληθούν με την παράδοση σε όλες της τις μορφές. Είτε αυτή λέγεται παραδοσιακός χορός είτε παραδοσιακό όργανο είτε ακόμα και παραδοσιακή φορεσιά. Θεωρώ ότι τα τελευταία 5 – 10 χρόνια η παράδοση έγινε «μόδα». Έγινε μόδα μέσω των συλλόγων και των δράσεων τους. Αυτό μέχρι ένα σημείο είναι πολύ καλό. Γιατί όταν νέος κόσμος ασχολείται με την παράδοση αυτό σημαίνει πως υπάρχει συνέχεια. Το πρόβλημα αρχίζει να υπάρχει όταν αυτός που αποφασίζει να ασχοληθεί με την παράδοση δεν έχει αποφασίσει για ποιο λόγο το κάνει. Το να ασχοληθώ με την παράδοση επειδή είναι ¨sick¨ ή επειδή αναζητώ την προσωπική καταξίωση ακούγεται κάπως άσχημο. Είναι πολύ άσχημο. Προσωπικά θεωρώ ότι με την παράδοση ασχολείσαι είτε επειδή θες να μάθεις, είτε γιατί σε εκφράζει.

Πολιτάκης Βασίλης: Προσωπικά θεωρώ ότι αν δεν έχεις καμία μα καμία επαφή με το πολιτισμό δε πρόκειται να ακούσεις ποτέ και τίποτα. Ευτυχώς οι νέοι  από τη φύση τους έχουν την ανάγκη για κοινωνικοποίηση και ένταξη μέσα σε ομάδες ανθρώπων.οι πολιτιστικοί φορείς έχουν αυτό το προνόμιο να φιλοξενήσουν αυτές τις πρώτες ανάγκες των νέων. Στη πορεία γίνεται το κάλεσμα της πολιτιστικής κληρονομιάς όπως το έθεσες. Είναι στο χέρι των δασκάλων και των στελεχών πλέον να ανοίξουν τα αυτιά των νέων ανθρώπων να ακούσουν αυτό το κάλεσμα και να τους επηρεάσουν να ασχοληθούν πιο ενεργά με τη παράδοση μας.

 

Ερώτηση 5: Υπάρχουν άραγε τα κίνητρα και τα ερεθίσματα σήμερα να ωθήσουν τους νέους προς τη παράδοση;

Πραντσίδης Δήμος: Τα ουσιαστικά κίνητρα παραμένουν τα ίδια με παλαιότερες εποχές. Τα πρωταρχικά και βασικά κίνητρα που ωθούσαν τους νέους πριν 40, 50 χρόνια ασφαλώς και δεν ανταποκρίνονται όλα πια στην σημερινή εποχή. Σήμερα συνεχίζει όμως να υπάρχει η ανάγκη συμμετοχής, ένταξης και προβολής στο κοινωνικό σύνολο. Παρατηρούμε τα ίδια κίνητρα αλλά με διαφορετική μορφή καθώς η παράδοση από τις μικρές κοινωνίες πέρασε στο πλαίσιο των πολιτιστικών συλλόγων ενώ ταυτόχρονα άλλαξαν και οι κοινωνικές δομές. Ο χορός αποτελεί ίσως το πιο δυνατό όχημα για να μεταφέρει τις αξίες και να δώσει το κίνητρο σε κάποιον να προσεγγίσει πρωταρχικά την παράδοση. Για τους νέους αυτός ο τρόπος έκφρασης και η δυνατότητα για ταξίδια, παρέες και παραστάσεις αποτελούν τα πιο σύγχρονα κίνητρα που τους αγγίζουν με διαφορετικό τρόπο τον καθένα.

Πολυσάκης Αποστόλης: Θεωρώ πως υπάρχουν. Αλλά και αν δεν υπάρχουν οφείλουμε να τα δημιουργήσουμε. Αρκεί αυτά να είναι σωστά τοποθετημένα πάνω σε αξίες και ιδανικά για το κοινό καλό της ελληνικής παράδοσης.

Πολιτάκης Βασίλης: Υπήρχαν υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν ερεθίσματα απλά αλλάζουν με το πέρασμα του χρόνου, δε παύουν όμως να έχουν κοινό σκοπό. Η παράδοσή μας είναι η ιστορία μας, είναι οι ρίζες μας, οι αξίες μας, και σε μια εποχή που οι αξίες εξαφανίζονται κάποιοι αρχίζουν και τις αναζητούν έντονα.Προσωπικά πιστεύω ότι η αναζήτηση αυτών των αξιών οδηγεί τους νέους στην ενασχόληση τους.

 

Ερώτηση 6: η οικονομική κρίση αυτής της χώρας και ειδικότερα της επαρχίας όπου δραστηροποιείστε έχει επηρεάσει αρνητικά το κομμάτι της παράδοσης;

Πραντσίδης Δήμος: Παρόλο που η κρίση έφερε αρνητικές επιπτώσεις σε πολλούς τομείς, ωστόσο οι πολιτιστικοί σύλλογοι και οι χορευτικές ομάδες αντιμετώπισαν μια άνοδο στον αριθμό των ενασχολούμενων. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι ο χορός ως τρόπος έκφρασης και εκτόνωσης, αποτελεί μια από τις πλέον  οικονομικές δραστηριότητες. Ταυτόχρονα δρα θετικά στο ψυχοσυναισθηματικό κομμάτι των χορευτών και τους δίνει ένα τρόπο άμεσης κοινωνικοποίησης. Όπως χαρακτηριστικά λένε ορισμένοι χορευτές είναι ή καλύτερη «ψυχοθεραπεία»

Πολυσάκης Αποστόλης: Η οικονομική κρίση όπως επηρέασε την καθημερινότητα και όλη μας την ζωή μας είναι φυσικό να επηρεάσει και τους φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της παράδοσης. Έχουν πάψει πλέον να γίνονται μεγάλες εκδηλώσεις με τρελούς προϋπολογισμούς. Από την άλλη βέβαια θεωρώ ότι ακριβώς αυτή η κρίση, όχι μόνο οικονομική αλλά και αξιών,  ώθησε περισσότερους μέσα σε χορευτικές ομάδες, οι οποίοι σε μεγάλο ποσοστό αναζητούν τρόπους διαφυγής από την καθημερινότητα μέσα από κάτι βαθύ και ουσιαστικό. Μέσα από την ίδια την παράδοση δηλαδή.

Πολιτάκης Βασίλης: Θεωρώ πως δεν υπάρχει κομμάτι που δεν έχει επηρεαστεί από αυτή την οικονομική κρίση, βέβαια θα τολμήσω να πω πώς σε μία τέτοια δύσκολη περίοδο που περνάει η χώρα μας, θετικά πράγματα όπως η ενίσχυση του θεσμού της οικογένειας, η αποκέντρωση η αναζήτηση των ριζών μας ωθεί ανθρώπους κυρίως νέους προς το δρόμο της παράδοσης.

 

Τώρα θα μας επιτρέψετε να πάμε σε λίγο ποιο ειδικά θέματα, που θα θέλαμε πολύ να ακούσουμε την άποψή σας

 

Ερώτηση 7: πιστεύετε ότι η διδασκαλία της χορευτικής πολιτισμικής λαογραφικής παράδοσης της Θράκης κρύβει κάποια δυσκολία που πρέπει να προσέχετε εσείς, και όποιος άλλος ασχολείται με το κομμάτι αυτό;

Πραντσίδης Δήμος:  Ούτως η άλλως η διδασκαλία της παράδοσης, όπως εκφράζεται μέσα από τον χορό, την μουσική και το τραγούδι, φέρει μια μεγάλη ευθύνη και οφείλουμε να στεκόμαστε σοβαροί και επαρκείς απέναντι σε αυτή την πρόκληση. Πιο σημαντικό ζήτημα, όμως, αποτελεί η διδασκαλία των μικροδιαφορών και του ύφους της εκάστοτε περιοχής, καθώς οι διαφοροποιήσεις είναι πολλές μέσα στον τεράστιο χώρο της Θρακικής παράδοσης. Σημαντικό παράγοντα αποτελεί ό τρόπος που μεταφέρονται τα αυθεντικά στοιχεία της παράδοσης μέσα από την διδασκαλία. Επομένως, απαιτείται ένα καλό γνωστικό υπόβαθρο, ικανότητα αναγνώρισης των κινητικών σχημάτων στον χορό και σωστής διδασκαλίας τους. Αντίστοιχα το ίδιο συμβαίνει με την μουσική και το τραγούδι όπου η σωστή ερμηνεία και διδασκαλία είναι εξίσου επιβεβλημένη.  

Πολυσάκης Αποστόλης: Χωρίς να είμαι εκπαιδευτικός θεωρώ ότι όλες οι μορφές διδασκαλίες έχουν δυσκολίες. Συγκεκριμένα στη διδασκαλία του παραδοσιακού χορού η μεγαλύτερη δυσκολία για μένα είναι η μετάδοση του χορευτικού ύφους που απαιτείται για κάθε χορό. Όλοι μας γνωρίζουμε έναν ζωναράδικο και μια μπαιντούσκα. Το ύφος του ζωναράδικου όμως θεωρώ ότι ελάχιστοι μπορούν να το πιάσουν. Όσο παράλογο και να ακούγεται με άλλο ύφος απέδιδαν οι Μάρηδες π.χ. το ζωναράδικο και με άλλο ύφος τα χωριά των Μεταξάδων. Επίσης πιστεύω ότι το ύφος πρέπει να το ¨ζήσεις¨ για να το καταλάβεις, να χορέψεις με τους κατοίκους μιας κοινότητας πολλές φορές για να αντιληφθείς την ¨έκφραση¨ συναισθημάτων τους πάνω στο χορό. Και όταν αντιληφθείς το ύφος πρέπει να το μεταδώσεις στους υπόλοιπους. Εκεί αρχίζουν τα δύσκολα.

Πολιτάκης Βασίλης: Δυσκολία κρύβει η διδασκαλία γενικά των χορών και όχι μόνο της Θράκης. Πρέπει να είναι κανείς πολύ προσεκτικός, γιατί ο χοροδιδάσκαλος έχει ένα δύσκολο έργο τη ματαλαμπάδευση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, αν αυτή η κληρονομιά μεταδοθεί λάθος, θα φτάσουμε σε ένα σημείο σε κάποια χρόνια που θα έχουν μεταλλαχτεί τα πάντα και φυσικά το μεγαλύτερο μέρος ευθύνης θα είναι δικό μας.

 

Ερώτηση 8: είναι εύκολο για έναν νέο χορευτή ερευνητή να μπει στα μονοπάτια  της αυθεντικής παράδοσής μας;

Πραντσίδης Δήμος: Θεωρώ ότι στις μέρες μας ενώ υπάρχει το υλικό για την πραγματοποίηση μιας έρευνας, καθώς και η αντίστοιχη μεθοδολογία, δεν υπάρχει η πρώτη ύλη. Απουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό δηλαδή οι σωστοί πληροφορητές που υπήρχαν πριν 10,20,30 χρόνια. Είναι σαφώς δυσκολότερο από αυτή την άποψη και επειδή υπάρχει μεγάλη και συγκεχυμένη πληροφόρηση, απαιτείται ένα ισχυρό γνωστικό υπόβαθρο όχι μόνο για να πραγματοποιήσει κάνεις μια έρευνα αλλά και για να διαχωρίσει την σωστή πληροφορία από την λανθασμένη. Η έρευνα της ελληνικής παράδοσης  είναι μια πολυσύνθετη πράξη και απαιτεί αρκετές γνώσεις και εφόδια ώστε να μπορέσει κάποιος να φέρει σωστά και έγκυρα αποτελέσματα. Έχοντας πραγματοποιήσει μεταπτυχιακές και διδακτορικές διατριβές, υπάρχουν στιγμές που στο κομμάτι της λαογραφικής έρευνας προβληματίζομαι αρκετά. 

Πολυσάκης Αποστόλης: θα έλεγα πως πλέον δεν είναι και τόσο εύκολο. Ο λόγος είναι ένας για μένα. Η έλλειψη αυθεντικών πηγών. Οι ηλικιωμένοι πλέον ο ένας μετά τον άλλο μας αφήνουν και δυστυχώς αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να αλλάξει αφού δημιουργείται έτσι ένα μεγάλο κενό. Αν κάποιος νέος χορευτής – ερευνητής αποφασίσει να ασχοληθεί με την παράδοση θα πρέπει να ψαχτεί πολύ περισσότερο από παλαιότερους του ¨συναδέρφους¨ αφενός γιατί το πρωτογενές υλικό μέρα με την μέρα χάνεται αφετέρου γιατί στο παρελθόν έχουν γίνει λάθη. Αισθάνομαι τυχερός που όταν αποφάσισα να ασχοληθώ με την παράδοση υπήρχε ακόμα μεγάλη ποσότητα και ποιότητα σε υλικό. Τα 10 τελευταία χρόνια όμως αυτό έχει περιοριστεί σημαντικά.

Πολιτάκης Βασίλης:.Ξεκινώντας όμως κάποιος τη μελέτη της θρακικής παράδοσης θα πρέπει να γνωρίζει ότι ο χορός των θρακών δεν είναι μόνο βηματισμός. Αλλά ένα τρίπτυχο αδιάσπαστο μέσα στους αιώνες. Ο χορός αποτελείται από βήματα και κίνηση των χεριών, τραγούδι και φωνές τσιριχτές για τις γυναίκες βαριές και μπάσες για τους άνδρες και φυσικά το ύφος κάθε περιοχής. Είναι δύσκολο για έναν χοροδιδάσκαλο και έναν ερευνητή να αφομοιώσει και να παρουσιάσει όλο αυτό το πλούτο μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Επίσης είναι ακόμα πιο δύσκολο για έναν νέο μελετητή της παράδοσης μας, να αποδόσει όλες αυτές τις διαφορές που συναντάμε από περιοχή σε περιοχή, ακόμα και από χωριό σε χωριό της Θράκης. Γίνεται εύκολο μόνο αν το αγαπάς αν το σέβεσαι και αν έχεις την υπομονή που απαιτείται.

 

Ερώτηση 9: Το φολκλόρ που συναντούσαμε τις περασμένες δεκαετίες σε πολλά χορευτικά επηρέασε την αυθεντική διαδρομή της παράδοσής μας στο χρόνο;

Πραντσίδης Δήμος: Το φολκλόρ των περασμένων δεκαετιών αποτέλεσε για πολλά χρόνια την «βιτρίνα» του παραδοσιακού χορού. Ωστόσο, η επιρροή του δεν κατάφερε να φτάσει στην επαρχία και στον τόπο γέννησης της παράδοσης, με μερικές εξαιρέσεις φυσικά. Οι άνθρωποι στα χωριά συνέχισαν να χορεύουν, όπως χόρευαν στις περισσότερες των περιπτώσεων. Εντούτοις στην αλλαγή του σκηνικού, βοήθησε το γεγονός ότι ορισμένοι χοροδιδάσκαλοι αντιλήφθηκαν την ουσία του πράγματος και έκαναν στροφή στην αυθεντικότητα αλλάζοντας την ροή των πραγμάτων. Βέβαια κατάλοιπα εκείνων των εποχών βρίσκουμε ακόμη και σήμερα, ενώ σε μερικές περιπτώσεις είχαμε και ολέθριες για την παράδοση μεταλλάξεις.

Πολυσάκης Αποστόλης: Μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 90 ναι την επηρέασε. Ευτυχώς όμως από το 1995 και μετά θα έλεγα έγινε στροφή 180 μοιρών στην περιοχή μου. Ξεχάστηκαν οι φιγούρες στα χορευτικά τμήματα, τα βήματα των χορών όλο και περισσότερο γίνονταν ποιο καθαρά. Οι φορεσιές των παππούδων και των γιαγιάδων βγήκαν από τα μπαούλα τους και νέες υφάντρες και κεντήτρες άρχισαν να τις αντιγράφουν με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο. Από το χρονοντούλαπο ξεπρόβαλαν καταγραφές μια άλλης εποχής που επιβεβαίωναν ότι όλα αυτά που χορεύαμε το 70 και το 80 δεν ήταν δικά μας. Ή καλύτερα ήταν προσαρμοσμένα στα δικά μας. Το ίδιο ισχύει και για τα μουσικά μας όργανα. Πλέον δεν υπάρχει σύλλογος που να μην έχει τον δικό του γκαιντατζή και νταουλτζή. Και πιστεύω πως αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στις προσπάθειες των τοπικών συλλόγων.

Πολιτάκης Βασίλης: Ευτυχώς η αυθεντική παράδοση της Θράκης έχει ακόμα πολλές εστίες αναμμένες. ο Έβρος αλλά και κάποια προσφυγικά χωριά της Μακεδονίας κράτησαν και κρατούν ζωντανή τη παράδοσή μας. Το φολκλόρ υπάρχει ακόμα όχι βέβαια σε τέτοιο βαθμό όπως παλιότερα αλλά ευτυχώς υπάρχουν ακόμα και άνθρωποι με βιώματα και μνήμες.

 

Ερώτηση 10: Ο ανταγωνισμός στους συλλόγους βοηθάει την ανάδειξη του πολιτισμού μας η τη διαστρεβλώνει στο βωμό του θεάματος;

Πραντσίδης Δήμος: Ο ανταγωνισμός (όπου αυτός υπάρχει) δημιουργεί νέα δεδομένα και ζητήματα. Πλέον έχουμε περάσει σε μια φάση ανταγωνισμού όσον αφορά την αυθεντικότητα και την πιστότητα των όσων παρουσιάζουμε. Δυστυχώς παρατηρούμε φαινόμενα, όπου θεματοφύλακες της παράδοσης θεωρούν ότι κατέχουν την αυθεντικότητα και κατακεραυνώνουν όποιον δεν ανταποκρίνεται πιστά σε αυτό. Από την άλλη, κάποιοι λειτουργούν με ποδοσφαιρικούς όρους μαζεύοντας οπαδούς, βλέποντας αντιπάλους και εχθρούς. Η τάση αυτή δεν συνάδει με τις αρχές και τα ήθη του πολιτισμού μας και πόσο μάλλον με το ήθος που διδάσκει η παράδοση μας. Παράλληλα, η ανάγκη για περισσότερη προβολή οδήγησε στην μερική ή ολική διαστρέβλωση των αυθεντικών στοιχείων της παράδοσης. Θεωρώ ότι επιβάλλεται να επικεντρωνόμαστε στο έργο και στην ανταλλαγή των στοιχείων που βοηθούν στην διατήρηση και διάδοση της παράδοσης μας.

Πολυσάκης Αποστόλης: Όταν ο ανταγωνισμός είναι θεμιτός τότε μόνο καλά έχει να προσφέρει στον πολιτισμό. Σαφώς και έχουμε δει ή έχουμε κάνει υπερβολές και τραβηγμένα πράγματα πάνω στην σκηνή προς όφελος του θεάματος. Από την άλλη όμως πιστεύω πως οι χορευτικές ομάδες εξελίχτηκαν έξυπνα στο πέρασμα του χρόνου και προσπάθησαν να συνδυάσουν την παράδοση με το θέαμα. Έτσι είδαμε παραστάσεις καλοστημένες με σοβαρή θεματολογία οι οποίες τράβηξαν τα βλέμματα των θεατών. Άλλωστε θεωρώ ότι τα στερεότυπα της δεκαετίας του 70 και 80 καλώς κάνουν και  έχουν ξεπεραστεί. Δεν έχει νόημα πλέον μια χορευτική ομάδα να χορεύει 10 χορούς πάνω στη σκηνή και να φεύγει. Το τραγούδι? Τα έθιμα και τα δρώμενα δεν αποτελούν μέρος της παράδοσής μας? Όταν λοιπόν όλα τα παραπάνω συνδυάζονται το αποτέλεσμα είναι μαγικό και για τον ίδιο τον χορευτή αλλά και για τον θεατή. Ας είμαστε ειλικρινείς κατά κύριο λόγο προσπαθούμε να μεταφέρουμε την παράδοση (που για τους προγόνους μας ήταν καθημερινότητα) πάνω στην σκηνή. Αν θέλουμε να είμαστε κοινωνοί της παράδοσης θα πρέπει να επιστρέψουμε και στον παραδοσιακό τρόπο ζωής με όλα τα υπέρ και τα κατά εκείνης της εποχής.

Πολιτάκης Βασίλης: Ο κακός ανταγωνισμός φυσικά και τη διαστρεβλώνει γιατί ο κάθε φορέας η δάσκαλος προσαρμόζει πράγματα, χορούς κινήσεις που δεν ανήκουν στη θρακιώτικη κουλτούρα, και αυτό γίνεται καθαρά για εντυπωσιασμό.
ο ευνοούμενος ανταγωνισμός όμως και η συνεργασία βοηθάει την εξερεύνηση θησαυρών της Θράκης, τη σωστή μελέτη και τη σωστή απόδοση νομίζω πως αυτό τον ανταγωνισμό έχουμε ανάγκη.

 

Κύριοι η συζήτηση μας, ήταν κάτι το διαφορετικό, οι φίλοι και μη της παράδοσης σίγουρα θα διαβάσουν με μεγάλο ενδιαφέρον τη συνέντευξη μας.

 

Σας ευχαριστούμε!